Кугече — Кугу кече
Вход на сайт
2 мая 2021 года - ПАСХА
Кугече – Кугу Кече (буквально Великий День) – один из древних языческих праздников народа мари.
Кугече народ мари начал праздновать около 600 миллионов лет назад как обрядовый праздник Юмын Ӱдыр (Шочын Ава – первая женщина), спустившейся с Неба на Землю. В настоящее время отмечается как праздник весны, наделения земли плодородной силой, хозяйства – благосостоянием, семьи – здоровьем. Об этом подчёркивает марийский фольклорист Виталий Акцорин.
Каждый день недели имеет своё название и смысл:
* понедельник – Кугу шочмо, Вӱд кече;
* вторник – Кугу кушкыжмо, пеле кон кече;
* среда – Кугу вӱргече, Кугече вӱргече, «ойымо кече», «кон кече», «аяр кон кече»;
* четверг - Кугу изарня, Тӱвыт изарня, Сорта кече;
* пятница – Кугу кугарня, Тӱвыт кугарня, Кугече кече, Ташлама кече;
* суббота - Ташлама кече – куштымо кече;
* воскресенье - Кугече крещенных мари.
Пятница – Кугу кугарня, Тӱвыт кугарня, Кугече кече, Ташлама кече. День оживления природы, жизни. Выходили на встречу солнцу. В этот день выполняли обряд угощения женщин квасом из «ковша деторождения». Перед угощением произносили благопожелание: «Выпьешь квас из ковша — будешь иметь ребёнка».
Слова, которые произносят в день Кугече.
О, порын толын шого, Кугече кугу поро кумыл юмына. Порсын лÿҥгалтышет дене нöлтал илян-шамычын (чонан-влакын) илыш кумылыштым. Ош Кече аван, Йÿксö каштан лÿҥгалтышыж марте илыш кумылнам нöлтен шого. Порын толын шогыжо поро Кугече кугу юмына: тичмаш кинде-шинчал дене (рашемдаш лиеш), тичмаш ташлама коркаште шоҥешталт кÿзышö пура шорват дене, пöрдын модын шогышо чумыр мунет дене.
Таче, Кугече Кугу Юмо, тыланет вуйнам савена, Ош кече йыр индеш илянжым Юмын кашташет пÿктен лукметлан. Ош кече ава, каваште модын лекмет дене куандарен илыш корнынам виктарен шогаш йодына. Илыш кумылна ош туара гай волгалт шогыжо. Кугече чевер муно гай уш-акылан илышна мунлын эртыже. Илыш куатна ташлама пура корка гай нöлталтын шогыжо. Калыкын илыш ÿшан кумылжо ош чевер кече гай волгалт, лÿҥгалт шогыжо.
- Кугече вес кечын «Ташлама пурам йÿыт» (фото, видео)
- XIV МОСКОВСКИЙ ПАСХАЛЬНЫЙ ФЕСТИВАЛЬ
в Йошкар-Оле (АФИША)
- Рӱдерын пашаштыже у йӧн (фото)
- Кугече кечын ойӧрӧ-влак
- Кугече модмаш-влак
- КУГЕЧЕ пайрем нерген
- Марий тӱвыра рӱдер:
Усталык апшаткудыш ӱжына
(2014 ий, ПРОГРАММЕ)
Кугече нерген Марий Эл ТВ каласкала.
Ӱярня деч вара 7 кече эртымеке, вӱргечын Кечыла вӱргече, а изарняже Сорта чӱктыш лиеш. Кон кече сурт-печым эрыктымаш, вургемым мушмаш, тоштыеҥ-влаклан кинде-шинчалым ямдылымаш дене палемдалтеш. Нунын лӱмеш мончам олтымаш, нунын сийлымаш — Кон кечын радамже. Тошто калыклан сортам чӱктен, ӱстел чесым поген уштымаш. Ужатымаш вес кечынже, изарнян, эртаралтеш.
У тылзын ончыл кугарняж дечын 15 арнясе рушарня, Ӱярня арнясе 8 арнян рушарнянже, Кугече пура. Кугече пӱртӱс илыш ылымже кечым ончыкта. Ош Сандалык Тӱҥ Юмын Йӱсыгорно лӱҥгалтыш ӱмбалан мландӱмбалсе илыш ылыжын. Пайремын тӱҥ ойжо: порсын лӱҥгалтыш ӱмбалсе муно гыч илян-шамыч ылыж лектыныт. Лӱҥгалтышын кумылжо — тичмаш ташлама коркан оварген илышым тӱзатыме вий-куатше. Кугече арнян шочмо кечыж гыч шошымсо марий кумалтыш почылтеш.
Кугече кугарнян шнуй да он-шамычым пелештат. Кугече кугарня вий-куатше да ыштыме пашаж дене Кугече дечат кӱшнӧ шога.
